اواخر سال گذشته و اوایل بهار امسال با سرمازدگی گسترده و با خسارت مالی بالای محصولات باغی و کشاورزی بویژه باغ‌های پسته در چند استان بویژه کرمان که قطب بزرگ تولید این محصول در کشور و دنیا به شمار می رود مواجه شدیم.
به گزارش دل عالم به نقل از ایرنا، خسارت های پسته در رفسنجان و چند شهرستان اطراف آن در شمال و غرب استان و نیز سیرجان بیشتر گزارش شده است؛ برخی مسئولان مجموع برآورد خسارت های مالی وارده ناشی از سرمازدگی بهاره تمامی محصولات باغی و کشاورزی استان کرمان را حدود ۲۰ هزار میلیارد تومان اعلام کردند و گفته شده که حدود ۱۲ تا ۱۳ هزار میلیارد تومان آن مربوط به پسته است.
پس از بروز این میزان از خسارت ناشی از سرمازدگی انتقادها و گلایه ها از هر سو برخاست؛ هم کشاورزان که بسیاری از آنان می گویند به خاک سیاه نشسته اند و دسترنج سالانه‌شان از بین رفته و هم برخی مسئولان؛ از جمله برخی انتقادها از مجموعه های علمی و متولی همچون پژوهشکده پسته وابسته به وزارت جهاد کشاورزی بود به طوری که یکی از مدیران استان گفته بود این میزان از خسارت درحالی است که برخی نهادها مانند پژوهشکده پسته نیز سال ها فعالیت دارد.
اگرچه تلاش برای تامین بخشی از خسارت ها از طریق پرداخت تسهیلات یا لغو جریمه دیرکرد وام کشاورزان جریان دارد اما مسئولان می گویند خسارت ها آنقدر زیاد است که برای جبران آنها نیاز به کارهای دیگری نیز است.
بحث بر سر این میزان از سرمازدگی آن هم با وجود تجربه و سابقه سال ها تولید و فعالیت کشاورزی درحالی است که هنوز بسیاری از باغ ها و محصولات کشاورزی بیمه نیستند یا بهره برداران هنوز اقدامات پیشگیرانه علمی را آنطور که باید اجرایی نکرده اند.
اینکه چرا باید سازوکارهای مربوط به پیشگیری اتخاذ نشود؛ چرا سطح بیمه محصولات کشاورزی کامل نیست و پرسش های بسیار دیگری که در این مصاحبه به بخشی از آنها از منظر رییس نهاد مذکور پرداخته شده است.
دکتر علی اسماعیل پور بسیار تاکید دارد که ابتدا باید روی باور و یقین کشاورزان در این زمینه کار کرد؛ اینکه آنان باید باور کنند که می توانند در این زمینه موثر باشند و اقداماتی را پیاده کنن؛ البته وی همزمان معتقد است که تجمیع برخی باغ های کشاورزی خرد و یکپارچه سازی زمین ها و باغ ها کمک می کند که توان مالی بهره برداران ارتقا و در نتیجه هزینه های مربوط به پیشگیری و مقابله با این نوع خسارت ها نیز کاهش یابد.
وی تاکید کرد: اگر این باور وجود داشته باشد و شکل گیرد به طور حتم کشاورز به دنبال راه چاره نیز می رود و با یکبار هزینه کردن، علاوه بر افزایش بهره وری، ده ها سال خسارت تهدیدات طبیعی را کاهش می دهد.
تغییر اقلیم و زمان بروز خسارت
اسماعیل پور اظهارکرد: بروز خسارت ناشی از عوامل اقلیمی و محیطی در حوزه علوم باغبانی، بحثی جدید است که با تغییرات اقلیمی ایجاد شده به طوری که قبلاً هر ۱۰ سال یکبار و سپس پنج سال یکبار باغ های برخی مناطق کشور دچار سرمازدگی یا گرمازدگی می شدند.
وی افزود: امّا چند سالی است که در ایران تغییرات اقلیمی هر سال خسارت های هنگفتی را به محصولات کشاورزی و اقتصاد کشور وارد می کند.
اسماعیل پور بیان کرد: در علوم باغبانی باید تدابیری اندیشیده شود؛ جاهایی که پنج سال یک بار خسارت سنگین سرمازدگی یا گرمازدگی ایجاد می شود، معمولاً اجازه کشت و توسعه در آن منطقه داده نمی شود همچنین در این مناطق باید از ارقام و پایه های متحمل و مقاوم استفاده کرد.
هنوز باور نداریم
وی تصریح کرد: بنابراین کشاورز باید باور کند که با این مشکلات می تواند مبارزه کند یعنی انواع خسارت های گرمازدگی و سرمازدگی، طوفان و تگرگ را می تواند کنترل کند تا محصول آسیبی نبیند ولی هنوز به یقین و این باور نرسیده اند تا به دنبال راه حل های آن نیز بروند.
دستور کار از سال ۸۵
رییس پژوهشکده پسته ایران اظهار کرد: از سال ۱۳۸۵ روش های ممکن برای جلوگیری از خسارت های سرمازدگی، در این پژوهشکده مورد بررسی تحقیقاتی قرار گرفته است که به دلیل هزینه های بالای برخی از این روش ها، فقط کشاورزان عمده مالک می توانند از این وسایل استفاده و با این پدیده ها مقابله کنند.
وی افزود: در صورتی که خرده مالکان هم زمین های خود را تجمیع کنند می توانند امکان اجرایی طرح های مبارزه با سرمازدگی را افزایش دهند و از خسارت های احتمالی سرمازدگی در امان بمانند.
روش های مقابله
اسماعیل پور از جمله روش های مقابله با سرمازدگی را استفاده از بخاری های باغی، چاهک معکوس، دستگاه مولد باد و دستگاه مولد مه عنوان کرد و گفت: ساده ترین آنها استفاده از بخاری باغی است که با توجه به سیستم خرده مالکی موجود در باغات پسته، روشی ساده و قابل اجراست و هزینه آنها نسبت به درآمدی که برای باغدار ایجاد می کند، اقتصادی است.
وی با اشاره به اینکه یک نوع از بخاری های باغی به شکل قوطی های کوچک هستند که در باغ به صورت پراکنده قرار می گیرند افزود: در حقیقت این قوطی ها منابع حرارتی هستند و نباید فقط دور تا دور باغ را به این بخاری ها مجهز کرد بلکه در بین ردیف درختان باغ و به فاصله هر پنج تا ۶ متر یک قوطی ( بخاری باغی ) گذاشت تا حرارت به تمامی درختان برسد و از سرما محفوظ بمانند.
نخستین بار در ایران جواب داد
اسماعیل پور بیان کرد: در بروز سرمازدگی بهاره امسال در باغ های خاتون آباد شهربابک، از بخاری باغی برای تولید گرما و دود به منظور کاهش خسارت سرمازدگی استفاده شد که برای نخستین بار در ایران بود و نتیجه ای موثر در بر داشت.
