نگاه کوتاه به جشنوارههای قبلی تئاتر در کرمان
جشنواره تئاتر استان کرمان پیشینهای چند دههای دارد و طی این سالها به مرور به یکی از مهمترین رویدادهای تئاتری استان بدل شده است. دورههای گذشته، با حضور گروههایی از شهرهای مختلف کرمان و گاهی دیگر استانها، عمدتاً با تمرکز بر تئاتر صحنهای برگزار میشدند ... اما به مرور تمایل به تنوع بیشتر، از جمله تئاتر خیابانی و نمایشنامهنویسی، افزایش یافته است.
بازخورد عمومی نسبت به دورههای اخیر مثبت بوده ، مخاطبان محلی استقبال کردهاند و هنرمندان محلی نیز فرصت دیده شدن یافتهاند. این نکته به ویژه در سالهای اخیر، و با تمرکز بر “مردمیسازی هنر” و استفاده از فضاهای عمومی در شهر، برجستهتر شده است.
همین روند باعث شد که دوره ۳۷ ام با گستره وسیعتر آثار و تنوع بخشها، با امید به ارتقای کیفیت و حضور پرشور مردم و هنرمندان برگزار شود.
روز اول جشنواره
آیین افتتاحیه جشنواره روز دوشنبه ۱۰ آذرماه ۱۴۰۴ در «گلزار شهدای کرمان» برگزار شد.
در این مراسم مسئولان استانی و فرهنگی حضور داشتند و بعضی نیز سخنانی درباره اهمیت تئاتر و ضرورت گسترش آن در استان ایراد کردند. یکی از نکات مهم افتتاحیه این بود که همه اجراها " خیابانی و صحنهای" برای عموم رایگان اعلام شد، طبق رویکرد مردمیسازی هنر.
همچنین همزمان با آغاز جشنواره، بخش جنبی نیز فعال شد: نمایشگاه عکس تئاتر با ۱۰۰ اثر منتخب در تالار فرهنگ و هنر افتتاح گردید. این نمایشگاه فرصتی بود برای مستند کردن پشت صحنهها و اجراهای تئاتر و جلب نگاه جوانان و علاقهمندان به عکاسی تئاتری.
چه تئاترهایی روی صحنه رفتند
براساس برنامه اعلامشده:
-
بخش صحنهای: نمایشها در چهار سالن مختلف شهر کرمان ، تالار فرهنگ و هنر، «تئاتر شهر» کرمان، مجموعه یادگاران صنعتی (تماشاخانه همایون) و پلاتو شهر ایران، اجرا شدند.
-
بخش خیابانی: اجرای آثار در فضاهای عمومی مانند میدان ارگ، محوطه تالار فرهنگ و هنر، و محوطه تئاتر شهر بود.
-
بخش نمایشنامهنویسی: نیز همراه با جشنواره بود؛ نویسندگان آثار خود را به دبیرخانه فرستاده بودند.
جمعاً در این دوره ۹۶ اثر به دبیرخانه جشنواره ارسال شده بود: شامل ۲۷ نمایش صحنهای، ۱۷ نمایش خیابانی و ۵۲ نمایشنامه.
در نهایت، ۱۲ اثر صحنهای و ۱۱ اثر خیابانی به مرحله اجرا رسیدند.
در میان اجراها، برخی نمایشها به خاطر طراحی صحنه، موسیقی، بازیگری و فرم اجرا بازخورد بیشتری گرفتند، هرچند در گزارشهای رسمی نام دقیق همه «پرمخاطبترین» آثار نیامده، اما توجه ویژه هیات داوران به نمایشهایی با طراحی صحنه قوی و موسیقی خلاقانه نشان میدهد آنها جزو آثار موفق جشنواره بودهاند.
ضمناً بخش جنبی نقد مکتوب نیز فعال بود؛ بعد از هر اجرای بزرگ، منتقدان و علاقهمندان میتوانستند نقد بنویسند و در پایان به بهترین نقد جایزه داده شد.
اختتامیه و معرفی برگزیدگان
آیین اختتامیه جشنواره جمعه ۱۴ آذرماه ۱۴۰۴ در تالار فرهنگ و هنر کرمان برگزار شد.
در این مراسم جمعی از مسئولان ارشد از جمله مدیرکل هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی حضور داشتند و ضمن تقدیر از برگزارکنندگان، بر اهمیت تئاتر بهعنوان ابزار فرهنگی و اجتماعی تأکید کردند.
ابتدا از فرهاد ناظرزاده کرمانی، پیشکسوت تئاتر استان تجلیل شد. این اقدامی نمادین بود برای احترام به پیشکسوتان و تأکید بر استمرار هنر در استان.
سپس هیات داوران جشنواره (در بخش صحنهای: یوسف باپیری، امید طاهری و بابک دقیقی) جوایز بخشهای مختلف را اعلام کردند.
برخی از جوایز و تقدیرها:
-
در بخش طراحی صحنه: تندیس جشنواره و دیپلم افتخار به مصطفا مرادیان برای طراحی صحنه نمایش «تاکوتسوبو».
-
در بخش موسیقی: تقدیر مشترک از آهنگسازان نمایش «گذر سیاوش از آتش» و «ملک خورشید».
-
در بخش بازیگری نیز چند نام تقدیر شدند (مثلاً برای بازی در «اول شخص مفرد در احتمال جمع» و «مسیر آینهها»).
-
در بخش نقد مکتوب: شاهد شفیعی به عنوان برگزیده برای نقد نمایش «گذر سیاوش از آتش» معرفی شد. نیز چند نقد دیگر تقدیر شدند.
در طول مراسم اختتامیه، مسئولان استانی و هنرمندان بر نقش مهم تئاتر در بازتاب مسائل اجتماعی و فرهنگی تأکید کردند و ابراز امیدواری شد که این جشنواره به تداوم مسیر و رشد تئاتر در استان کرمان کمک کند.
تأثیر و اهمیت برگزاری جشنواره در کرمان + پیشنهادها
برگزاری این دوره از جشنواره با ترکیب متنوع تئاتر صحنهای، خیابانی، نمایشنامهنویسی، نقد و نمایشگاه عکس چند نقش مهم ایفا کرد:
-
تقویت زیرساخت تئاتری محلی: با اجرای آثار در چند سالن و فضاهای عمومی، ظرفیتهای اجرایی در کرمان تقویت شد و هنرمندان محلی فرصت دیده شدن یافتند.
-
دمیدن شور اجتماعی و فرهنگی: رایگان بودن اجراها و قرار گرفتن بعضی اجراها در میدانها و فضاهای عمومی، باعث مشارکت بیشتر مردم و آشنایی عمومیتر با تئاتر شد.
-
کشف و حمایت از استعدادها: از گروههای تازه، نویسندگان و طراحان صحنه گرفته تا منتقدان تئاتر همه فرصتی یافتند تا دیده و تقدیر شوند.
-
ارتباط و گفتگو درباره مسائل اجتماعی: با حضور مسئولان و سخنرانیهای مهم، تأکید بر نقش تئاتر در بازتاب و مواجهه با مسائل استان شد. این میتواند به شکلگیری تئاتر انتقادی و اجتماعی در استان کمک کند.
بر پایه این تجربه، چند پیشنهاد برای دورههای آینده:
-
گسترش اجراهای خیابانی : اجرای بیشتر آثار در محلات و شهرستانها؛ این کار میتواند تئاتر را به نقاط کمبرخوردار نیز بیاورد.
-
افزایش کارگاهها و آموزش : برگزاری کارگاههای بازیگری، طراحی صحنه، نویسندگی و نقد تئاتر برای جوانان تا سطح تئاتر حرفهای در استان ارتقا یابد.
-
مستندسازی حرفهای آثار : ضبط و آرشیو اجرای نمایشها + انتشار ویدیو یا گزارش برای کسانی که نتوانستند حضوری بیایند.
-
پیوند با مسائل اجتماعی محلی : تشویق تولید آثار با موضوعات بومی، مشکلات اجتماعی و فرهنگی استان تا تئاتر کاربردیتر و تأثیرگذارتر شود.
-
حمایت بیشتر نهادها : تأمین بودجه و حمایت مادی و معنوی از گروهها، مخصوصاً جوانان و شهرستانها، تا موانع مالی باعث کنار رفتن استعدادها نشود.
جمعبندی
سیوهفتمین جشنواره تئاتر استان کرمان با رویکردی تازه، ترکیبی از اجراهای صحنهای، خیابانی، نمایشنامهنویسی، نقد و عکاسی، و با مشارکت گسترده هنرمندان و مردم برگزار شد. این دوره نه تنها فرصتی برای دیده شدن استعدادهای محلی فراهم کرد، بلکه نقشی مؤثر در زنده نگهداشتن و مردمی کردن تئاتر در استان ایفا نمود. اگر پیشنهادهای فوق نیز مدنظر قرار گیرند، میتوان امیدوار بود که جشنوارههای آینده، تأثیرگذاری عمیقتر و پایدارتری در حوزه فرهنگ و هنر در کرمان داشته باشند و کرمان بیش از پیش به شهری فعال در عرصه تئاتر بدل شود. / فرسنگی
