طبق دستورالعمل وزارت کشور، شهرداری باید سگ‌ها را زنده‌گیری کند، به پناهگاه منتقل کند و در آنجا عقیم‌سازی حیوانات انجام شود و بعد، سگ‌ها در منطقه‌ای مناسب رهاسازی شوند.
شواهد نشان می‌دهد با وجود گذشت حدود شش سال، این فرایند همچنان متناسب با نیازی که وجود دارد انجام نمی‌شود و در حالی که شهروندان از حضور سگ‌ها در خیابان‌های شهر که گاهی به صورت گله‌ای است وحشت دارند و گلایه‌مندند، شهرداری می‌گوید که در ساماندهی تنها مانده است.
فتح‌الله مویدی، رئیس کمیسیون خدمات شهری شورای شهر کرمان می‌گوید که یکی از دستگاه‌هایی که برای عقیم‌سازی سگ‌های ولگرد باید همکاری کند، دامپزشکی است اما این دستگاه‌ها برای عقیم‌سازی سگ‌های ولگرد همکاری لازم را نمی‌کنند.
مدیرکل دامپزشکی استان کرمان اما این ادعا را نمی‌پذیرد و می‌گوید: «درست است که دامپزشکی عضو کارگروه استانی کنترل جمعیت سگ‌های ولگرد است اما این کارگروه وظایفی را تعیین کرده که عموما برعهدۀ شهرداری است، به این معنی که مدیریت و ساماندهی سگ‌های ولگرد به عهدۀ شهرداری‌ها گذاشته شده و بعضا در مواردی سازمان‌های مردم‌نهاد با شهرداری در این موضوع مشارکت دارند».
حسین رشیدی با اشاره به اینکه شهرداری در انجام فرایند عقیم‌سازی یا یوتانایز کردن (مرگ بدون اعمال درد و رنج) سگ‌های بلاصاحب از کمک‌های فنی دامپزشکان استفاده می‌کند، یادآور می‌شود که قراردادی بین شهرداری و دانشکده دامپزشکی امضا شده و قرار است فرایند عقیم‌سازی سگ‌های ولگرد را این دانشکده برای شهرداری انجام دهد ما هم با شهرداری تعهد کردیم که واکسن مورد نیاز و داروی ضدانگل را در اختیار دامپزشکان این دانشکده بگذاریم ولی ظاهرا مدتی قرارداد میان شهرداری و دانشکده دامپزشکی به لحاظ اختلافاتی روی مباحث این قرارداد متوقف شده بود اما طی چند روز اخیر این اختلافات بین دانشکده دامپزشکی و شهرداری حل و فصل شده و قرار است هر زمان دانشکده دامپزشکی برای حیوانات ولگرد درخواست واکسن کرد، در اختیارشان بگذاریم.
به گزارش فردای‌کرمان، ایرنا کرمان در گزارشی، با اذعان به افزایش جمعیت سگ‌ها در شهر، اظهارات شهرداری، شورای شهر و دامپزشکی را منتشر کرده که در ادامه می‌خوانید.
به نقل از ایرنا کرمان، مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری کرمان که متولی جمع‌آوری سگ‌های بلاصاحب در شهر است، گفت: «زنده‌گیری، نگهداری در پناهگاه، واکسیناسیون، غذا دادن و عقیم‌سازی سگ‌های بلاصاحب برعهدۀ شهرداری است».
مصطفی عسکری افزود: «شهرداری تا این لحظه عملیات زنده‌گیری سگ‌های ولگرد را به پیمانکار واگذار کرده است و پیمانکار در پنج منطقۀ شهر کرمان به تفکیک این اقدام را انجام می‌دهد و سگ‌های بلاصاحب را به پناهگاه می‌آورد».
وی بیان کرد: «زنده‌گیری سگ‌های ولگرد توسط دارت بیهوشی انجام می‌شود تا به این حیوانات آسیبی وارد نشود و سپس به پناهگاه شهرداری انتقال می‌یابند».
مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری کرمان ادامه داد: «در پناهگاه، سگ‌های ولگرد غربالگری و سگ‌های سالم از بیمار جدا می‌شود و بعد از انجام فرایند واکسیناسیون، عقیم‌سازی و مراحل رهاسازی آن‌ها اتفاق می‌افتد؛ یعنی این سگ‌ها مجدد به نقطۀ قلمرو خودشان برگردانده می‌شوند و بعد از اتمام چرخۀ عمر در نهایت تعداشان محدود خواهد شد».
ظرفیت محدود پناهگاه کرمان
وی با تاکید بر اینکه ظرفیت پناهگاه نگهداری سگ‌های ولگرد در شهر کرمان محدود است، گفت: «اگر چرخۀ آمدن سگ‌های ولگرد به پناهگاه و در نهایت عقیم‌سازی و رهاسازی آن‌ها به‌صورت کامل انجام شود تعداد این سگ‌ها به مرور زمان کم می‌شود و نیاز به افزایش ظرفیت و ایجاد پناهگاه جدید نخواهد بود».
مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری کرمان خاطرنشان کرد: «کمپ نگهداری سگ‌های بلاصاحب در کرمان طبق دستورالعمل تدوینی وزارت کشور اداره و در این مرکز پلاک‌گذاری و شماره‌گذاری سگ‌ها و گندزدایی محیط نگهداری نیز به‌صورت مرتب انجام می‌شود».
وی ادامه داد: «طبق قرارداد شهرداری با دانشکده دامپزشکی، عقیم‌سازی تعدادی از این سگ‌های ولگرد را این دانشکده انجام می‌دهد و برای بخش دیگرشان تا چند روز آینده بخش خصوصی وارد خواهد شد و در نهایت با این اقدامات تا پایان امسال یک‌هزار سگ عقیم و سپس به محل اولیه برگردانده و رهاسازی می‌شوند».
شهرداری تنها مانده است
عسکری با اشاره به اینکه متاسفانه شهرداری در جمع‌آوری، نگهداری و کاهش تعداد سگ‌های بلا صاحب تنها مانده است، گفت: «کمک‌ها از سایر دستگاه‌ها به صورت جدی نیست، گاهی کمک‌هایی می‌شود ولی قابل توجه نیست».
وی با اشاره به اینکه در کنترل جمعیت سگ‌های بلاصاحب باید ادارات مختلفی جدی ورود کنند و کمک دهند، اضافه کرد: «طبق آمار، روزانه از سطح پنج منطقۀ شهر کرمان، نزدیک به ۱۵ تا ۲۰ قلاده سگ ولگرد زنده‌گیری می‌شود اما این ظرفیت وجود دارد که تعداد زنده‌گیری این حیوانات افزایش پیدا کند. البته به شرطی که فرایند عقیم‌سازی و سپس واکسیناسیون این حیوانات به طور کامل انجام شود».
نقش مردم در افزایش سگ‌های ولگرد
مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری کرمان گفت: «غذا دادن مردم به سگ‌های بلاصاحب در افزایش تعداد این موارد موثر است و درخواست داریم مردم این غذاها را به سایت نگهداری این حیوانات تحویل دهند تا ما در اختیار این سگ‌ها قرار دهیم».
وی با اشاره به اینکه پناهگاه سگ‌های بلاصاحب کیلومتر ۱۱ جاده کوهپایه است، اظهار کرد: «وقتی شهروندان در منطقه‌ای اقدام به غذا دادن به سگ‌های ولگرد می‌کنند این سگ‌ها را دیگر نمی‌توان از آن منطقه جدا کرد».
عسکری افزود: «گذاشتن زباله‌ها در خارج از محدودۀ زمانی تعیین شده (ساعت ۲۱ شب) نیز در زیاد شدن سگ‌های بلاصاحب و موضوع زباله‌گردی این حیوانات برای پیدا کردن غذا خیلی موثر است از این رو درخواست می‌کنیم شهروندان طبق ساعتی که اعلام شده زباله‌های خود را در محل‌های تعیین شده بگذارند».
وی خاطرنشان کرد: «حامیان حیوانات در بعضی مواقع مانعی برای زنده‌گیری سگ‌های ولگرد هستند و دربارۀ این موضوع مشکلاتی نیز ایجاد کردند البته این مانع بودن قطعا در شهرهای دیگر هم اتفاق افتاده و تنها مختص کرمان نیست».
مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری کرمان بیان کرد: «مردم برای گزارش وجود سگ‌های ولگرد در منطقۀ محل سکونتشان می‌توانند با سامانۀ ۱۳۷ شهرداری تماس بگیرند و گزارشی از این موضوع ارائه دهند تا بلافاصله عوامل مرتبط با شهرداری به این مناطق اعزام و زنده‌گیری این سگ‌های ولگرد را انجام دهند».
سگ‌های بلاصاحب مفیدی که متقاضی ندارند
وی در ادامه گفت: «اگر چنانچه کسی سگ گله بخواهد، می‌تواند به شهرداری مراجعه کند و این مجموعه از سگ‌هایی که عقیم شدند در اختیارشان قرار خواهد داد اما در سال جاری برای این موضوع مراجعه خیلی کم بوده و بیشتر از ۸۰ مورد متقاضی نگهداری این سگ‌ها وجود نداشته است».
عسکر تاکید کرد: «کسانی که می‌خواهند صاحب این سگ‌ها شوند به سازمان مدیریت پسماند شهرداری بیایند و تقاضای کتبی بدهند تا این سگ‌ها با توجه به اینکه عقیم شده و مشکل خاصی نداشته باشند به آن‌ها برای مورادی چون نگهبانی و سگ‌های محافظ گله تحویل داه شوند».
همکاری دامپزشکی کافی نیست
فتح‌الله مویدی، رئیس کمیسیون خدمات شهری بهداشت و محیط زیست شورای شهر کرمان با اشاره به اینکه یکی از دستگاه‌هایی که برای عقیم‌سازی سگ‌های ولگرد باید همکاری کند، دامپزشکی است، گفت: «این دستگاه‌ها برای موضوع عقیم‌سازی سگ‌های ولگرد همکاری لازم را نمی‌کنند و شهرداری در فرایند عقیم‌سازی این حیوانات در حال حاضر حدود یک میلیون تومان برای هر قلاده سگ هزینه می‌کند».
وی با تاکید بر اینکه متاسفانه نگهداری و مدیریت جمعیت سگ‌های ولگرد تنها بر دوش شهرداری افتاده است، گفت: «سازمان‌های مردم‌نهاد هم به شهرداری در نگهداری و مدیریت سگ‌های ولگرد کمک‌هایی می‌کنند اما این رقم در مقابل تعداد سگ‌های ولگرد موجود ناچیز است».
مویدی اظهار کرد: «تعداد سگ‌های بلاصاحب در سطح شهر واقعا زیاد است البته شهرداری با دانشکده دامپزشکی قرارداد بسته است و در حد وسع روزانه تعدادی را عقیم‌سازی می‌کنند اما این اقدامات جوابگوی جمعیت این تعداد سگ ولگرد نیست».
وی نیز با اشاره به اینکه جمع‌آوری سطل‌های زباله و گذاشتن زباله در ساعت‌های مشخص بر سر کوچه‌ها باعث افزایش تعداد سگ های ولگرد شده است، گفت: «برای حل مشکل پاره شدن پلاستیک‌های زباله توسط حیوانات فعلا یک شهرک به صورت نمونه در شهر کرمان انتخاب و تعدادی از سطل‌های زباله در آنجا نصب شده است».
مویدی خاطرنشان کرد: «متاسفانه از جاهای دیگر نیز سگ به ورودی‌های شهر کرمان می‌آورند و اگر هر جای ورودی‌های این شهر بروید مثلا بهشت زهرا، تعدادی زیادی از این سگ‌ها را مشاهده می‌کنید».
ساماندهی سگ‌های ولگرد به عهدۀ شهرداری‌ها است
طبق ماده سه دستورالعمل تدوینی وزارت کشور برای کنترل جمعیت سگ‌های ولگرد، دامپزشکی یکی از دستگاه‌های اجرایی مسئول در کنترل جمعیت این حیوانات است.
مدیرکل دامپزشکی استان کرمان در این‌باره گفت: «درست است که دامپزشکی عضو کارگروه استانی کنترل جمعیت سگ‌های ولگرد است اما این کارگروه وظایفی را تعیین کرده که عموما برعهدۀ شهرداری است، به این معنی که بحث مدیریت و ساماندهی سگ‌های ولگرد به عهدۀ شهرداری‌ها گذاشته شده و بعضا در مواردی سازمان‌های مردم‌نهاد(ngo) با شهرداری در این موضوع مشارکت دارند».
حسین رشیدی با اشاره به اینکه شهرداری در انجام فرایند عقیم‌سازی یا یوتانایز کردن (مرگ بدون اعمال درد و رنج) سگ‌های بلاصاحب از کمک‌های فنی دامپزشکان استفاده می‌کند، بیان کرد: «قراردادی بین شهرداری و دانشکده دامپزشکی امضا شده و قرار است فرایند عقیم‌سازی سگ‌های ولگرد را این دانشکده برای شهرداری انجام دهد ما هم با شهرداری تعهد کردیم که واکسن مورد نیاز و داروی ضدانگل را در اختیار دامپزشکان این دانشکده بگذاریم».
وی توضیح داد: «ظاهرا مدتی قرارداد میان شهرداری و دانشکده دامپزشکی به لحاظ اختلافاتی روی مباحث این قرارداد متوقف شده بود اما طی چند روز اخیر این اختلافات بین دانشکده دامپزشکی و شهرداری حل و فصل شده و قرار است هر زمان دانشکده دامپزشکی برای حیوانات ولگرد درخواست واکسن کرد، در اختیارشان بگذاریم».
خطرات سگ‌های ولگرد
مدیرکل دامپزشکی استان کرمان نیز با اشاره به اینکه غذا دادن به حیوانات از منظر ترحم کردن به حیوانات طبیعی است ولی از منظر دیگری باعث افزایش جمعیت سگ‌های ولگرد می‌شود، بیان کرد: «شهروندان اگر بخواهند کمکی به این سگ‌ها کنند، می‌توانند این کمک را در اختیار شهرداری بگذارند و عوامل شهرداری در اختیار این حیوانات ولگرد بگذارند».
وی تاکید کرد: «مردم خودشان به سگ‌های ولگرد در خیابان‌ها غذا ندهند زیرا این موضوع باعث افزایش جمعیت این حیوانات در سطح شهر می‌شود و از سوی دیگر شهروندان خودشان شخصا به حیوانات ولگرد نزدیک نشوند زیرا آن حیوان ممکن است در ظاهر علائمی نداشته ولی هار و دارای آلودگی انگلی باشد».
رشیدی با اشاره به اینکه واکسیناسیون سگ‌های صاحبدار و گله توسط مجموعۀ دامپزشکی انجام می‌شود، گفت: «سگ‌های بلاصاحب و ولگردی که شهرداری جمع‌آوری می‌کند در مرکزی در جادۀ کوهپایه توسط دامپزشکان واکسینه می‌شوند اما برای سگ‌هایی که بی‌صاحب هستند و در مرکز هم نگهداری نمی‌شوند روش دیگری برای واکسیناسیون مانند واکسن‌های خوراکی در استان وجود ندارد».
وی خاطرنشان کرد: «برای واکسیناسیون حتما باید حیوان در جایی ساکن و تحت کنترل باشد و در حال حاضر روش واکسیناسیون غیر تزریقی (خوراکی) در کشور نداریم».
مدیرکل دامپزشکی استان کرمان ادامه داد: «در بعضی از کشورها واکسن‌های خوراکی هم وجود دارد که برای حیات وحش در محیط طبیعت گذاشته می‌شود اما این موضوع در کشور ما هنوز شکل نگرفته؛ ظاهرا سازمان محیط زیست در خصوص تهیۀ واکسن خوراکی مطالعه‌ای داشته اما تاکنون نتیجه‌ای اعلام نکرده‌اند».
سگ‌های بلاصاحب مفید و غیرمفید
وی ادامه داد: «براساس دستورالعمل وزارت کشور، عوامل شهرداری سگ‌های بلاصاحب را از سطح فضای شهری جمع‌آوری و زنده‌گیری می‌کنند و این حیوانات را در محلی که با کمک سازمان‌های مردم‌نهاد دایر کردند نگهدار می‌کنند تا سگ‌های مفید و غیرمفید شناسایی شود».
رشیدی اضافه کرد: «بعد از آوردن سگ‌های بلاصاحب به محل نگهداری، در صورت مفید بودن اگر متقاضی وجود داشته باشد کارهای واکسیناسیون و درمان ضدانگلی در مورد این حیوانات انجام و با گرفتن تعهد، تحویل اشخاص متقاضی برای نگهداری می‌شود».
وی توضیح داد: «سگ‌های ولگردی که در مرکز نگهداری غیرمفید تشخیص داده شوند ۲ سرنوشت دارند؛ در فرایند نخست ابتدا عقیم‌سازی و سپس در مناطقی که کنترل بیشتر بر روی آن‌ها وجود دارد دوباره رهاسازی می‌شوند».
رشیدی ادامه داد: «سگ های ولگرد غیرمفیدی که بیمار باشند به‌صورت مرگ آرام به‌گونه‌ای که حیوان زجر نکشد از بین می‌روند».
وی تاکید کرد: «مرگ آرام برای این سگ‌های ولگرد غیرمفید باید زیر نظر دامپزشک انجام شود که در این زمینه قراردادی میان شهرداری و دانشکده دامپزشکی بسته شده و در مواردی که تشخیص دهند این حیوان دیگر بلااستفاده است و مشکلاتی دارد این کار اتفاق می‌افتد؛ البته فرایند مرگ آرام سگ‌های ولگرد غیرمفید، با پروتکل خاصی و تزریق بعضی از داروها به این حیوانات انجام می‌شود».
موانعی برای کنترل جمعیت سگ‌های ولگرد
مدیرکل دامپزشکی استان کرمان در ادامه بیان کرد: «استفاده از مواد ضایعاتی کشتارگاه‌ها برای تغذیۀ سگ‌های بلاصاحب توسط شهرداری‌ها اعلام نیاز شده اما این مواد ضایعاتی کشتارگاه‌ها ابتدا باید سالم‌سازی شود زیرا در صورت خام بودن باعث انتشار آلودگی و ادامۀ گسترش ویروس‌های انگلی می‌شود».
وی گفت: «به کشتارگاه‌ها اعلام کرده‌ایم در صورتی که شهرداری امکانات تبدیل ضایعات گشتارگاه‌ها یا پختن آن‌ها را داشته باشد این ضایعات را در اختیارشان بگذارند؛ البته در مواردی هم بوده که بعضی از فرآورده‌های تاریخ گذشته که نیاز به معدوم‌سازی داشتند در اختیار شهرداری‌ها گذاشته شده است».
رشیدی یادآور شد: «دستورالعملی که وزارت کشور برای کنترل جمعیت سگ‌های ولگرد تهیه کرده و در اختیار شهرداری‌ها قرار داده همه‌جانبه است، البته اگر این دستورالعمل تنها در یک شهر اجرا شود و در بقیۀ شهرها اجرا نشود نتیجه‌ای برای کنترل جمعیت این حیوانات حاصل نمی‌شود».
وی اضافه کرد: «برای اینکه جمعیت این حیوانات کنترل شود ابتدا باید منابع غذایی و پناهگاه در اختیارشان نباشد زیرا این موارد باعث افزایش جمعیت این حیوانات می‌شود و در این زمینه شهرداری باید منابع غذایی (زباله) شهری را مدیریت کند».
رشیدی تاکید کرد: «خرابه‌های اطراف شهرها نیز باعث افزایش تولید مثل سگ‌های ولگرد و افزایش جمعیت‌شان می‌شود».
